Cây Phượng vĩ uốn mình e lệ bên Hồ Thủ Lệ
Vào những ngày tháng 6, ở Vườn thú Hà Nội và Công viên Hoà Bình du khách tham quan luôn lựa chọn cây phượng vĩ là nơi dừng chân lý tưởng nhất để chụp ảnh, checkin ghi lại kỷ niệm hè cùng gia đình và bạn bè.
Cây Phượng vĩ có nguồn gốc trong các cánh rừng ở phía tây Madagascar. Là một loài thực vật có hoa sinh sống ở vùng nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Cây phượng có tên khoa học Delonix regia thuộc họ đậu.
Trong từ điển Hán Việt, phượng vĩ có nghĩa là đuôi chim Phượng. Điều này xuất phát từ hình dáng của lá cây rất giống đuôi của loài chim quý hiếm này. Ngoài ra, những chùm hoa phượng đỏ rực còn được ví như đôi cánh của phượng hoàng lửa chao liệng trên ngọn cây.
Phượng vĩ được người Pháp du nhập vào Việt Nam khoảng những năm cuối thế kỷ 19 tại các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Sài Gòn. Hiện nay phượng vĩ là loài cây được trồng rộng rãi từ miền Bắc vào miền Nam trên vỉa hè, các công viên, các trường học,... Thành phố Hải Phòng được mệnh danh là thành phố Hoa phượng đỏ bởi nơi đây hoa phượng được trồng khắp nơi, có cả một công viên hoa phượng ngay trung tâm thành phố và lễ hội hoa phượng đỏ tưng bừng diễn ra vào tháng 5.
Cây Phượng vĩ là loài có thân gỗ lớn, cây còn non vỏ màu xám trắng, tán cây tỏa rất rộng gồm nhiều cành, nhánh mọc xen kẽ và dày đặc. Cây thường xanh và có chiều cao trung bình từ 5-12 mét đôi khi có cây cao tới 20 mét, cây phân nhánh ở độ cao khoảng 2-3m. Cuối xuân, khi lá già chuyển sang mầu xanh thẫm rồi mầu vàng, hay nâu đỏ, những cơn gió nồm nam thổi làm những chiếc lá nhỏ xíu mong manh lìa khỏi cành nhường chỗ cho những mầm non nhú ra.
Những chùm nụ hoa đua chen với những chiếc lá màu xanh non hòa lẫn vào nhau trông rất đẹp mắt.
Hoa phượng thường nở thành chùm lớn khoảng 20-50 cm. Hoa của phượng vĩ lớn, bông có 5 cánh, màu đỏ tươi mép cánh hoa hơi nhăn với 4 cánh hoa tỏa rộng màu đỏ tươi hay đỏ hơi cam, dài tới 8 cm, còn cánh hoa thứ năm mọc thẳng, cánh hoa này lớn hơn một chút so với 4 cánh kia và lốm đốm màu trắng vàng hoặc cam vàng (cũng có khi trắng đỏ) .
Phượng vĩ nở hoa từ khoảng cuối tháng 4 đến tháng 6 tùy vào từng khu vực. Hoa phượng vĩ đỏ rực báo hiệu một năm học chuẩn bị kết thúc và kỳ nghỉ hè đã đến rất gần. Hoa nở rộ cùng một thời điểm, cánh hoa rụng xuống trông như một tấm thảm nhung trên mặt đất.
Quả là loại quả đậu màu xanh sẫm khi chín có màu nâu sẫm, dài tới 60 cm và rộng khoảng 5cm nhưng các hạt riêng rẽ lại nhỏ, hạt to cỡ hai ngón tay út và cân nặng trung bình chỉ khoảng 0,4g, khi các bạn thưởng thức quả ương hạt của nó ăn rất bùi và ngon. Quả khô hóa gỗ bám rất chắc trên cây.
Lá của cây là loại lá kép lông chim. Lá phượng thường là màu xanh lục với kích thước khá nhỏ nhưng dày, xếp khít nhau kết hợp cùng nhiều nhánh cây khác tạo nên khoảng không gian râm mát rộng lớn. Rễ của cây là rễ chùm (rễ bàn) bò ngang ăn rất nông. Rễ cây không phải rễ cọc nên không đâm sâu xuống đất được. Do vậy, khi gặp điều kiện bất lợi về thời tiết cây sẽ dễ bị bật gốc hay gẫy đổ.
Cây phượng vĩ ven hồ Thủ Lệ ở Vườn thú Hà Nội tuổi đời có lẽ đã gần 50 tuổi, sau bao biến cố thăng trầm, khí hậu khắc nghiệt cây vẫn hiên ngang góp phần làm đẹp cảnh quan cho Vườn thú Hà Nội. Gốc cây xù xì, có sống gầy vươn cao đón nắng và gió của hồ Thủ lệ. Cây có dáng huyền mềm mại, hoa nở đỏ rực một góc công viên và thả dáng bên hồ Thủ Lệ, bởi vậy du khách tham quan đến đây đều dừng chân để ghi lại khoảnh khắc tuyệt đẹp cùng cây phượng vĩ.
Cây phượng vĩ có độ cao vừa phải tán lá tỏa rộng và dày đặc toả bóng mát nơi góc công viên. Trên những tán lá xanh um là nơi ẩn nấp của một loài côn trùng đặc trưng mùa hè, đó chính là những chú Ve sầu kêu ngân nga trong cái nắng chói chang khiến những chùm hoa phượng vĩ vốn đỏ rực lại càng rực rỡ hơn.
Ở Công viên Hoà Bình du khách tỏ ra thích thú khi được checkin, chụp ảnh kỷ niệm dưới những tán cây phượng vĩ nở rực rỡ một góc trời.
Tiếng ve kêu râm ran cũng là lúc các con phố ở Hà Nội nhuộm một màu đỏ thắm của phượng vĩ.
Ở Việt Nam, cây phượng vĩ là biểu tượng gắn liền với tuổi học trò. Mỗi khi mùa hè đến, học sinh cùng nhau nhặt những cánh phượng và xếp thành hình cánh bướm khô, đặt trong quyển vở như món quà tặng ý nghĩa trước khi tạm xa nhau. Với ý nghĩa đó, hoa phượng được ưu ái gọi là hoa học trò.
Nhà thơ Thanh Tùng có bài thơ “Thời hoa đỏ” đã được nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng phổ nhạc thành bài hát cùng tên, viết về những kỷ niệm của tuổi trẻ với mùa hoa phượng vĩ. Sắc đỏ tươi của Phượng vĩ gắn liền với những trang vở, hàng lưu bút mang bao tâm tư của tuổi học trò càng khiến cho các cô cậu học trò cuối cấp thêm xao xuyến bịn dịn ngày chia tay đến thật gần.
“ Nhặt cánh Phượng hồng ấp ủ trong tay
Rồi cẩn thận ép vào trong trang sách
Tuổi học trò những phút giây ngây ngất
Thấy mềm lòng với cánh Phượng mong manh ”
Phòng Giáo dục bảo tồn
và Phát triển kinh doanh.
